چرا ادعای کذب نقش هارپ آمریکا در زلزله ترکیه فراگیر شده؟
«بیش از ۴۴ هزار نفر در زلزله ترکیه و سوریه جان خود را از دست دادند. پس از زلزله ویرانگر در ترکیه و سوریه، اطلاعات نادرستی در فضای مجازی منتشر شده است که نشان می‌دهد این زلزله توسط یک برنامه تحقیقاتی ایالات‌متحده آمریکا به نام هارپ ایجاد شده است. اما هارپ چیست و چرا به نادرستی با بلایای طبیعی مرتبط شده است؟»
از زمان وقوع زلزله مهیب ترکیه و سوریه در روز ۶ فوریه که منجر به کشته شدن بیش از ۴۴ هزار نفر شد، ميلیون‌ها پست در توییتر منتشر شده که در آنها اطلاعات، عکس‌ها و ويديوهایی از این فاجعه به اشتراک گذاشته شده‌اند.
اما بی‌بی‌سی به این نتيجه رسیده است که بعضی از این پست‌ها به نادرستی هارپ، يک فرستنده قوی واقع در آلاسکای آمریکا، را مسئول ایجاد زلزله قلمداد کرده‌اند.
هارپ (HAARP) حروف اختصاری اول «برنامه پژوهشی شفق قطبی فعال با فرکانس بالا»ست. این تأسیسات را نیروی نظامی آمریکا در سال ۱۹۹۰ ایجاد کرد و از سال ۲۰۱۴ اداره آن به عهده دانشگاه آلاسکا در فربنکز بوده است.
از این فرستنده برای مطالعه یونوسفر استفاده می‌شود که منطقه‌ای است که در آن جو زمین با فضا تلاقی پیدا می‌کند.
«اطلاعات نادرست درباره هارپ»
پس از وقوع زلزله، افزایشی در تعداد حساب‌های منفردی دیده شد که پست‌هایی را درباره هارپ در توییتر منتشر کرده بودند. بخش پژوهش بی‌بی‌سی به این نتیجه رسید که بیش از ۵۵۰ هزار بار به هارپ اشاره شده است.
در یکی از پست‌ها، نویسنده پرسیده بود: «در ترکیه واقعاً چه اتفاقی افتاده است ... از هارپ و مهندسی آب‌وهوا استفاده کردند!»
کاربر دیگری ویدیویی را از پرندگان منتشر کرده بود و گفته بود که حيوانات درست پیش از زلزله «رفتار عجیبی» داشته‌اند و پرسیده بود آیا ترکیه «مورد حمله هارپ قرار گرفته بود؟»
تصویری از توییتی که حاوی ویدئویی از پرندگان است و به دروغ ادعا می‌کند که حیوانات قبل از زلزله «عجیب رفتار عجیب از خود نشان می‌دهند» و می‌پرسند که آیا ترکیه «توسط HAARP مورد حمله قرار گرفته است؟»
مردم عکس‌هایی از ابرها نیز منتشر کردند و به غلط ادعا کردند که این ابرها در ترکیه پیش از وقوع زلزله ظاهر شده‌اند و هارپ آنها را ایجاد کرده است.
جسیکا متیوز، مدیر برنامه هارپ به بی‌بی‌سی گفت: «تجهیزات پژوهشی در مقر هارپ نمی‌تواند بلایای طبیعی را ایجاد یا تقویت کنند.»
آرون ریدلی، استاد علوم اقلیمی و فضایی در دانشگاه میشیگان موافق است و می‌گوید:«مطلقاً هیچ شاهد علمی دال بر اینکه هارپ بتواند آب و هوا را کنترل کند وجود ندارد.»
این بار اولی نيست که هارپ به غلط مسئول بروز بلایای طبیعی قلمداد شده است.
شایان سرداری‌زاده، روزنامه‌نگار متخصص نشر اطلاعات گمراه‌کننده به بی‌بی‌سی گفت: «برنامه هارپ که سال‌ها موضوع نظریه‌های توطئه بوده است مرتب به عنوان علت اصلی پشت بسياری از بلایای طبیعی قلمداد شده است به رغم اینکه چنین ادعاهایی را دانشمندان و صاحب‌نظران قاطعانه رد کرده‌اند.»
«هارپ چه می‌کند؟»
هارپ در اصل برای تحقیق درباره اثر یونوسفر بر ارتباطات نظامی و غیرنظامی و سیستم‌های ناوبری ایجاد شد.
اختلالاتی که به طور طبیعی در یونوسفر رخ می‌دهند می‌توانند سيگنال‌های رادیویی مخابره شده از زمین را که برای انواع فناوری‌های مدرن از جمله ماهواره‌های مکان‌ياب جی‌پی‌اس، سیستم‌های وای‌فای و فضاپیماها و ارتباطات رادیویی ضروری‌اند، مختل کند.
سازه آنتن‌ها که به‌صورت کامپیوتری ترسیم شده، در برنامه تحقیقاتی شفق قطبی با فرکانس بالا، آلاسکا، ایالات متحده آمریکا.
پرفسور ریدلی می‌گوید: « در یونوسفر ممکن است با فرایندهای متلاطم روبرو شوید ... که می‌تواند امواج رادیویی را جذب کند و ارتباطات پس از آن میسر نخواهند بود و سیگنال‌های رادیویی در یونوسفر گم می‌شوند.»
پیش‌بینی این تلاطم ها دشوار است در نتیجه دانشمندان در هارپ از فرستنده‌های رادیویی با فرکانس بالا برای گرم کردم بخش‌های کوچکی از یونوسفر استفاده می‌کنند و شرایطی مشابه با آن‌چه که در طبیعت اتفاق می‌افتد ایجاد می‌کنند تا بتوانند آنها را مطالعه کنند.
جسیکا متیوز می‌گوید که این فرایند باعث بروز حوادث آب و هوایی نمی‌شود: «امواج رادیویی در طیف‌هایی که هارپ ارسال می‌کند در آن دو لایه جو که شرایط آب و هوایی زمین را ایجاد می‌کنند جذب نمی‌شوند.»
دیوید هایسل، استاد علوم زمین و فضا در دانشگاه کورنل موافق است که هارپ نمی‌تواند بر آب و هوا اثر بگذارد.
او می‌گوید: «این چیزها را واقعاً نمی‌شود در يک جمله با هم آورد و حقیقتاً هيچ ارتباطی با هم ندارند.»
«توطئه‌های دیگر هارپ»
شایان سرداری‌زاده به بی‌بی‌سی گفت: «نظریه‌های توطئه پس از بروز هر فاجعه‌ای در رسانه‌های اجتماعی شدت می‌گیرند.»
در سال ۲۰۲۲ که در شهر کارلوو در بلغارستان سیل رخ داد، به غلط در رسانه‌های اجتماعی ادعا شد که آن باران شدید را هارپ ایجاد کرده است.
هارپ به غلط مسئول بروز سیل‌های مهلک در چین و آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های ترکیه در سال ۲۰۲۱ نیز قلمداد شده است.
بعد از وقوع گردباد ایان در کارائیب و جنوب شرق آمریکا در سال ۲۰۲۲، ادعاهای غلط ديگر درباره هارپ به رسانه‌های اجتماعی سرازیر شدند.
زلزله در ترکیه و سوریه تازه‌ترین مورد از انتشار ادعاهای غلط بود ولی احتمالاً آخرین مورد آن نخواهد بود.
سرداری‌زاده می‌گوید: «نظریه‌های قدیمی خیلی اوقات بازیافت می‌شوند و به مثابه شاهدی اضافه بر روایتی که پیش‌تر ابطال شده است استفاده می‌شوند تا دیدگاه کسانی را که به آنها اعتقاد دارند تقویت کنند و دنبال‌کنندگان تازه پیدا کنند.»
