اولین روز همایش گفت‌وگو برای نجات ایران؛ همکاری تاریخی داخل و خارج
بیش از ۴۰ نفر از فعالان سیاسی، اجتماعی و حقوق بشری از داخل و خارج ایران و برخی از درون زندان با ارسال پیام‌های خود، برای اولین بار در همایشی گرد هم آمدند تا با طرح نظرات و راهکارهای مختلف، پاسخی برای مهم‌ترین و پرتکرارترین سوال این روزهای ایرانیان بیابند: «راه نجات ایران چیست؟»
این همایش در شبکه اجتماعی «کلاب‌هاوس» پخش شد. جلسه با سخنان «محمدجواد اکبرین» روزنامه‌نگار و دین‌پژوه و «اردشیر امیرارجمند» حقوق‌دان و مشاور «میرحسین موسوی» آغاز شد.
این همایش در دو روز اول و دوم اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار می‌شود. این گزارش خلاصه‌ای است از آن‌چه در نخستین روز همایش گذشت.
چهل و اندی سال حکومت جمهوری اسلامی حیات شهروندان ایران را با بحران‌های گوناگونی مواجه کرده است. در خطر قرار گرفتن حیات شهروندان، از تمامی قشرها، مساله‌ای است که در پیام‌ها و سخنان سخنران‌های این همایش چشم‌گیر هستند.
در روز نخست این همایش، «اردشیر امیرارجمند» ابتدا به خطرها و هزینه‌هایی که حکومت جمهوری اسلامی بر دوش جامعه ایران، خصوصا زنان تحمیل کرده است، اشاره کرد.
این حقوق‌دان گفت: «تنها دستگاه سرکوب است که ریشه‌کن کننده کار می‌کند.» او هم‌چنین به آخرین پیام میرحسین موسوی از حصر اشاره کرد که به تشکیل «مجلس موسسان» و «تدوین قانون اساسی» و نیز برگزاری «رفراندوم» برای آن پرداخته بود؛ اگرچه سرکوب وحشیانه زنان و مردان و حتی کودکان، افزایش فقر و بحران اقتصادی، سقوط ارزش پول ملی و تورم کمرشکن، سیاست خارجی ماجراجویانه، دشمن‌محور و مبتنی بر بحران‌سازی، فساد گسترده و سیستماتیک، تبعیض‌های روزافزون در بسیاری از عرصه‌های جنسیتی، مذهبی، قومی و زبانی، بحران محیط زیستی و… چندین دهه است که جامعه ایران را به تلاش برای تغییر سرنوشت خویش به اشکال مختلف واداشته‌اند.
شهروندان پس از دهه‌ها تلاش با نیت اصلاح امور، شرکت در انتخابات و فشار بر حاکمیت از طریق جامعه مدنی، سرخورده شده و با سد محکم هسته سخت قدرت مواجه‌اند. در عین‌حال، به نظر می‌رسد جامعه آزادی‌خواه ایران به نقطه‌ای رسیده است که باور دارد ساختار تناقض‌آلود نظام سیاسی حاکم، قانون اساسی ناکارآمد و قدرت غیر پاسخ‌گو و مسوولیت‌ناپذیر برآمده از آن، راه را بر هرگونه تغییر و اصلاح ساختار قدرت بسته‌اند.
مردم به جان آمده در نهایت چاره را در رفتن به خیابان و اعتراضات سراسری و پی‌درپی یافته‌اند؛ اعتراضاتی به حق. اما اعتراضات نیز با لجاجت حکومت، یک‌سره با سلاح سرکوب و حبس و اعدام مواجه شدند. از همین رو است که یافتن راه حلی برای نجات ایران امروز حیاتی‌تر از همیشه است.
در چنین شرایطی، این همایش با نگاهی به بحران‌های گوناگونی که حیات شهروندان ایران را خصوصا در پی اعتراضات سراسری که از تابستان ۱۴۰۱ آغاز شد تحت تاثیر قرار داده‌اند، به منظور طرح نظرات کارشناسان از داخل و خارج ایران و یافتن راهکارهای مختلف برای برو‌ن‌رفت از شرایط موجود برپا شده است.
ایران نیازمند و مهیای تحولی بنیادین
پنل نخست این همایش با نام «ایران نیازمند و مهیای تحولی بنیادین»، به دبیری «رضا علیجانی»، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی ساعت ۹ شب به وقت ایران آغاز شد.
در این پنل، «هاشم آقاجری» فعال سیاسی و استاد دانشگاه، «علی افشاری» فعال سیاسی، «مهرداد خوانساری» فعال سیاسی و دیپلمات دوران پهلوی، «بهزاد کریمی» فعال سیاسی و «نرگس محمدی» فعال حقوق بشر و زندانی سیاسی حضور داشتند.
«کیوان صمیمی»، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی یک روز پیش از آغاز همایش بازداشت شد. او در بخشی از سخنرانی خود که پیش از بازداشت آن را در اختیار برگزارکنندگان قرار داده، خواستار آن شده بود که ایرانیان در داخل و کشور ضمن پذیرش تکثر آرا و عقاید گوناگون، با هر نظر، مرام و مسلک، حول یک ائتلاف فراگیر دموکراتیک و یک جبهه واحد شروع به همکاری کنند.
صمیمی ضمن پیش‌بینی احتمال بازداشت اعضای چنین جبهه فراگیری در داخل کشور گفته بود: «چه باک که اعضای خارج کشور فعالیت خود را ادامه خواهند داد و به منظور رهایی اعضای احتمالا بازداشت شده این جبهه، با نهادهای بین‌المللی وارد رایزنی خواهند شد.»
بخشی از سخنرانی نرگس محمدی اما از ورای دیوارهای زندان «اوین» به توصیف جامعه امروزی ایران اختصاص یافته بود.
به گفته او، جامعه ایران یکی از جوامع جنبشی در دنیای کنونی به شمار می‌آید.
این فعال حقوق بشر با بیان این که اعتراضات از گروهی به گروهی دیگر، از نهادی به نهادی دیگر و از شهری به شهری دیگر اشاعه می‌یابد، اضافه کرده بود که جمهوری اسلامی شاهد چرخه‌های اعتراضی است.
در این همایش، ۲۳ نفر از کارشناسان از داخل ایران شرکت کرده‌اند که هشت تن از آن‌ها در زندان مشغول تحمل حبس هستند.
رنگین کمان ایران، جامعه مدنی، دادخواهان
«در طول بیش از چهار دهه نقض حقوق بشر در ایران، مرگ و جنایت عادی‌سازی شده است. آن‌چه می‌بایست ما را تکان می‌داد، دیگر هولناک نبود و بخشی از زندگی عادی‌مان شد.»
این بخشی از سخنرانی مکتوب «گلرخ ایرایی»، فعال حقوق بشر و زندانی سیاسی و اولین سخنران پنل دوم همایش مجازی گفت‌وگو برای نجات ایران بود.
او در بخشی دیگری از این سخنرانی مکتوب، با اشاره به سکوت مجامع بین‌المللی و به رسمیت شناختن و شروع مراودات پیدا و پنهان با سران حکومت، نوشته بود همین تغییر رویکرد جهان در قبال جمهوری اسلامی، منجر به افزایش قدرت تسلیحاتی و نظامی رژیم شد، به حدی که دیگر در منطقه مهار کردنی نیستند و در داخل کشور نیز بی‌مهابا به روی مردم آتش گشوده، اقدام به قتل‌عام می‌کنند.
این پنل فضایی فراهم کرد برای گردهمایی همه دادخواهان دهه‌ها جنایت جمهوری اسلامی تا تاکید کنند: «آزادی در آینده ایران محقق نخواهد شد، مگر با التزام به دادخواهی.»
در این پنل با نام «رنگین‌کمان ایران، جامعه مدنی، دادخواهان»، «منیره برادران»، نویسنده و عضوی از خانواده‌های دادخواه دهه ۶۰ با اشاره به جرقه اولیه اعتراضاتی که تابستان سال ۱۴۰۱ آغاز شد، گفت در بستر جنبش «زن، زندگی، آزادی» صدای دادخواهی عرصه مبارزه شد و پتانسیل انقلابی پیدا کرد و حتی تا تلاش برای سرنگونی نظام پیش رفت.
او هم‌چنین تاکید کرد: «هر نیروی آلترناتیوی باید خود را متعهد به تحقق خواست‌های دادخواهانه و دادخواهی بداند.»
در پنل دوم که به دبیری «تقی رحمانی» برگزار شد، «مهوش ثابت» و «فریبا کمال‌آبادی» دو فعال مدنی و زندانی سیاسی و از جامعه بهاییان، «عدنان حسن‌پور» روزنامه‌نگار و پژوهش‌گر مطالعات کردستان، «زهرا رحیمی» فعال مدنی از «جمعیت امام علی»، «پروین فهیمی» فعال مدنی و مادر دادخواه و هم‌چنین «عزیز قاسم‌زاده» فعال صنفی معلمان به سخنرانی پرداختند.
آینده ایران، تقابل گفتمان‌ها
برآیند تجربه زیست جمعی ایرانیان تحت لوای جمهوری اسلامی بسیاری از فعالان سیاسی و مدنی را به چاره‌اندیشی برای نجات مردم و کشور واداشته و هم‌اندیشی درباره راه‌های پیشنهادی مدت‌ها است که در دستور کار بسیاری از دلسوزان وطن‌دوست در داخل و خارج از کشور قرار گرفته است. از همین رو، پنل سوم این همایش با عنوان «آینده ایران، تقابل گفتمان‌ها» به دبیری محمدجواد اکبرین برگزار شد.
در این پنل، «مهرداد درویش‌پور» جامعه‌شناس، «ابوالفضل قدیانی» فعال سیاسی، «مهرانگیز کار» حقوق‌دان، «سعید مدنی» جامعه‌شناس و زندانی سیاسی، «الهه میزانی» فعال سیاسی و همسر «عباس امیرانتظام» و «فائزه هاشمی» فعال سیاسی و زندانی سیاسی به سخنرانی پرداختند.
سعید مدنی سخنرانی خود را به مساله مفهوم خشونت و اعمال آن از سوی حاکمیت اختصاص داده بود. در این همایش، متن مکتوب پیام سعید مدنی که در حال حاضر در زندان اوین به سر می‌برد، توسط «جعفر قدیم‌خانی»، فعال سیاسی خوانده شد.
مدنی با اشاره به روند تحولات جنبش‌های مقاومت در سطح جهان، نتیجه گرفته بود جنبش‌های اجتماعی و خیزش‌های مردمی طی سه دهه اخیر بیشتر به «خشونت‌پرهیزی» تمایل پیدا کرده‌اند. از جمله علل مورد اشاره سعید مدنی، «بازتولید خشونت» و در نتیجه، «افزایش هزینه ملت‌ها برای دست‌یابی به زندگی بهتر» بود.
در بخشی دیگر از این پیام مکتوب، این جامعه‌شناس به مساله «دفاع مشروع» و «خشونت مشروع در مقاومت مدنی» پرداخته بود: «همیشه مجازات و تنبیه خشونت‌ورزان دلیل اعمال خشونت علیه آن‌ها نیست. دفاع مشروع یا خشونت مشروع اشاره دارد به منطقی متفاوت برای اعمال خشونت علیه خشونت‌ورزان.»
او در پایان نوشته بود «آیا امروز خیزش مهسا را باید از فهرست مطول مقاومت بی‌سرانجام مردم ایران در برابر استبداد و بی‌عدالتی و دوره‌ای کوتاه از جنبشی دموکراتیک قرار دارد و با فروکش کردن اعتراضات، پرونده آن را بست؟ پاسخ منفی است.»
آخرین سخنران پنل آینده ایران، تقابل گفتمان‌ها، «فائزه هاشمی»، فعال و زندانی بود. او که به تازگی به حبس بازگشته است، در این پیام مکتوب نوشته بود: «با مروری به شعارهای انقلاب، در شرایط امروز کشور، به حسرت بزرگی می‌رسیم. چه فکر می‌کردیم و چه شد؟ چه‌گونه است که ایران ما در طول تاریخ با همه مبارزات و انقلاب‌ها به سامان نرسیده است و هر دفعه وضعیت به گونه‌ای می‌شود که افسوس بر گذشته تکرار می‌شود. هم‌اکنون نیز پس از فرصت‌سوزی‌ها و تحمل هزینه‌های بسیار، باز سوال این است که چه می‌خواهیم و برای نجات ایران چه باید کرد؟»
این فعال سیاسی در ادامه نوشته بود مواردی چون «قوه قضاییه مستقل»، «جایگزینی دین شخصی به جای دین حکومتی»، «ارتباط با همه کشورهای جهان»، «آشتی دادن اراده انسانی و اراده الهی»، «رفع کلیه تبعیض‌های جنسیتی، عقیدتی و نژادی»، «لغو اعدام و مجازات‌های غیرانسانی»، «رعایت آزادی بیان، ادیان و پوشش» و مواردی دیگر، بخشی از مطالبات امروز برای نجات ایران هستند.
او معتقد است که برای رسیدن به این خواسته‌ها، باید مبارزات مدنی را ادامه داد، کلیه زندانیان سیاسی، عقیدتی و امنیتی آزاد شوند و همبستگی را تقویت کرد.
هاشمی هم‌چنین برگزاری رفراندوم را برای تغییرات اساسی، از جمله روابط خارجی، حوزه دینی، موضوعات زنان، برنامه‌های هسته‌ای و این سوال که آیا کشور به رهبر نیاز دارد، به عنوان اقدامات لازم به انجام برشمرده بود. انتخابات آزاد و برقراری حاکمیت قانون دو نمونه دیگر از این اقدامات مورد شاره او بودند.
این همایش قرار است با سخنران‌های دیگر در سه پنل مختلف روز شنبه دوم اردیبهشت ادامه پیدا کند.
منبع: ایران وایر / سولماز ایکدر
