بالا گرفتن احتمال وقوع ال نینیو؛ پدیده‌ای اقلیمی با تبعات گسترده اقتصادی و زراعی
«۲۰۱۶ گرمترین سال از زمان شروع ثبت رکوردهای آب و هوایی بود و اتفاقی نیست که زمین در آن سال اِل نینیو را تجربه می‌کرد؛ پدیده‌ای که حالا بعد از هشت سال دوباره نشانه‌های آن ظاهر شده است. «نوسان جنوبی - ال نینیو» (انسو) قوی‌ترین پدیده اقلیمی زمین است که پیامدهای قابل توجهی در سراسر جهان دارد. این واقع نوسانی میان دو پدیده «لا نینیا» و «ال نینیو» است.»
هواشناسان اخیرا اعلام کردند که «لا نینیا» که باعث تلاطم در سیستم‌های آب و هوایی در سراسر جهان می‌شود پایان یافته است.
لا نینیا (لا نینا) تا حدودی مسئول بارندگی‌های بی‌سابقه در استرالیا، طوفان‌های شدید استوایی در اطراف جهان و خشکسالی شدید در شرق آفریقا بود.
این پدیده که با خنک شدن اقیانوس آرام همراه است بعد از سه سال پایان می‌یافت. وقوع سه سال پیاپی لا نینیا یک پدیده نادر است که به گفته کارشناسان سازمان ملل از سال ۱۹۵۰ تاکنون سابقه نداشته.
حالا پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های آینده ال نینیو شکل بگیرد که آن هم باعث تغییر چشمگیر در الگوهای آب و هوایی می‌شود.
در این پدیده بادهایی که معمولا آب‌های گرم اقیانوس آرام را به غرب سوق می‌دهد ضعیف می‌شود. این امکان حرکت آب گرم به سوی شرق و پراکنده شدن آن در بخش وسیعی از اقیانوس را فراهم می‌کند. به این ترتیب رطوبت هوا در این بخش‌ها بیشتر می‌شود که چرخه‌های معمول جوی در اطراف جهان را تغییر می‌دهد.
برای مثال ال نینیو معمولا از شمار توفندها (هاریکین) در اقیانوس اطلس کم می‌کند.
اقلیم‌شناسان اکنون می‌گویند که احتمال شکل‌گیری یک ال نینیو تا پایان سال جاری میلادی و ماه‌های نخست سال آینده ۹۰ درصد است.
به خصوص هشدار داده می‌شود که این ال نینیو می‌تواند قوی‌تر از معمول باشد.
«آثار گرمایشی»
اقلیم‌شناسان به تازگی پیش‌بینی کرده‌اند که زمین برای اولین بار در پنج سال آینده از نظر افزایش دما از یک مرز مهم خواهد گذشت.
به گفته آنها ۶۶ درصد احتمال دارد میزان گرمایش از حالا تا سال ۲۰۲۷ از ۱.۵ درجه سانتیگراد عبور کند.
این نه فقط به دلیل ادامه روند تصاعد گازهای گلخانه‌ای در اثر فعالیت‌های انسانی، بلکه همچنین به دلیل احتمال وقوع ال نینیو است.
در واقع پدیده لا نینیا در سه سال گذشته آثار گرمایش را تخفیف داده بود و حالا اگر ال نینیو از راه برسد، آن را تشدید خواهد کرد.
افزایش دما احتمال وقوع رویدادهای شدید آب و هوایی مثل بارندگی های سیل آسا را افزایش خواهد داد.
هرچند ال نینیو ناشی از تغییر اقلیم نیست اما برخی دانشمندان معتقدند که گرمایش زمین در اثر فعالیت‌های انسانی احتمالا آثار آن را شدیدتر و فراوان‌تر کرده است.
«شرایط بهتر برای ایران و افغانستان؟»
سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل، فائو، در گزارشی می‌گوید که ال نینیو می‌تواند خطرات زیادی برای امنیت غذایی جهان داشته باشد که در پی مشکلاتی است لا نینیا پدید آورده.
این سازمان در گزارشش می‌گوید که وقوع لا نینیا در سال‌های اخیر به خصوص برای شرق آفریقا ویرانگر بوده، به طوری که برای چند فصل پیاپی به محصولات کشاورزی صدمه زیادی وارد کرده و باعث گرسنگی گسترده در نیمه اول ۲۰۲۲ در سومالی شده است.
فائو با اشاره به این که الگوهای بارندگی در دوران ال نینیو معمولا برعکس لا نیناست می‌گوید: «برای مثال در شرق آفریقا و کشورهای آسیایی خاور نزدیک، شرایط معمولا پرباران‌تر می‌شود. در مقابل آب و هوای عمدتا خشک‌تر در غرب و جنوب آفریقا، هند، جنوب شرقی آسیا، استرالیا، نواحی شمالی آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی شکل می‌گیرد.»
این گزارش از جمله از افغانستان، ایران، تاجیکستان، عراق و قزاقستان به عنوان کشورهایی که در دوران وقوع ال نینیو احتمالا در معرض بارندگی زائد خواهند بود نام می‌برد.
نقشه‌های این سازمان شرایط سالم‌تری را برای پوشش گیاهی این کشورها در دوران ال نینیو پیش‌بینی می‌کند.
فائو تاکید می‌کند که هرچند این گزارش بر روندهای مشاهده شده به طور تاریخی استوار است، سایر پدیده های اقیانوسی و اتمسفری می‌تواند آثار ال نینیو را تحت تاثیر قرار دهد.
مطالعات قبلی هم حاکیست که وقوع این پدیده معمولا با هوای پرباران‌تر در ایران همراه است.
احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ایران، پاییز گذشته با توجه به وقوع سومین سال پیاپی لا نینیا به به خبرگزاری ایسنا گفت: «به‌صورت آماری مشخص شده است که در شرایط لانینا بارندگی‌های ایران کمتر از میانگین است. نمی‌توان گفت که شرایط خشکسالی همیشه هنگام لانینا وجود داشته است اما در بسیاری از سال‌های حاکمیت لانینا بارش متوسط کشور نسبت به بلندمدت کمتر بوده است و دچار کم‌بارشی و خشکسالی بوده‌ایم.»
او اشاره کرد که در مقابل در سال‌های وقوع ال نینیو میانگین بارندگی در ایران نسبت به سال‌های لانینیا بیشتر بوده است.
«تبعات اقتصادی و بهداشتی»
اخیرا در مطالعه‌ای در کالج دارتموت در ایالت نیوهمپشر تخمین زده شد که شروع ال نینیو از سال ۲۰۲۳ ممکن است در پنج سال بعد، باعث هزینه‌ای ۳.۴ تریلیون دلاری برای اقتصاد جهان شود.
این گزارش می‌گوید که در پی دو رویداد قوی ال نینیو در سال های ۱۹۸۲-۸۳ و ۱۹۹۷-۹۸ تولید ناخالص ملی آمریکا ظرف پنج سالِ بعد، ۳ درصد کاهش یافت.
اگر رویدادی مشابه اتفاق بیافتد، هزینه آن برای اقتصاد آمریکا ۶۹۹ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
با این حال این کارشناسان می‌گویند باید توجه داشت که کشورهای ساحلی در مناطق حاره ای مثل پرو و اندونزی کاهشی ۱۰ درصدی در تولید ناخالص ملی در اثر همان پدیده ال نینیو را تجربه کردند.
این محققان پیش‌بینی می‌کنند که با افزایش فراوانی و قوت ال نینیو در اثر تغییر اقلیم، زیان آن برای اقتصاد جهان در قرن جاری ۸۴ تریلیون دلار خواهد بود.
آنها گفتند: «ال نینیو فقط یک شوک نیست که اقتصاد فورا از آن خارج شود. مطالعه ما نشان می‌دهد که تولید اقتصادی در پی وقوع ال نینیو برای مدت زمانی خیلی بیش از یک سال بعد از رویداد، درگیر رکورد خواهد بود.»
سیل و رانش زمین که در بیشتر مناطق برای آن بیمه‌ای وجود ندارد از دلایل این نوع هزینه‌هاست. همچنین بخش کشاورزی در اثر سیل یا خشکسالی آسیب می‌بیند.
این تغییر در الگوهای آب و هوایی همچنین می‌تواند مشکلات دیگری ایجاد کند.
بیماری‌های واگیردار در برخی مناطق شایع تر می‌شود که به دلیل رشد جمعیت حشرات ناقل بیماری‌هاست.
یک مطالعه درمورد ال نینیوی ۲۰۱۵-۲۰۱۶ دریافت که موارد شیوع بیماری از ۲.۵ تا ۲۸ درصد شدیدتر از معمول بود. برای مثال موارد ابتلا به ویروس «نیل غربی» که پشه ناقل آن است در کالیفرنیا افزایش یافت.
در جریان ال نینیو حرارت و رطوبت زیادی از مناطق حاره‌ای به سوی قطب‌ها حرکت می‌کند که همان چیزی است که دانشمندان به آن اثر گلخانه‌ای می‌گویند.
علاوه بر اینها بالا رفتن دما و عبور حتی موقتی از ۱.۵ درجه گرمایش به دلیل تصاعد دی اکسید کربن و وقوع ال نینیو می‌تواند به رنج گسترده در جهان منجر شود.
براساس مطالعه اخیر دانشگاه اِگزِتِر بریتانیا، محدود کردن میزان افزایش دما به ۱.۵ درجه می‌تواند میلیاردها نفر را از قرار گرفتن در معرض دمای خطرناک نجات دهد.
نقل از بی‌بی‌سی فارسی
